Een zonnige septemberdag. Op de akker staan de bieten in het gelid. Rij na rij, het veld
mooi volgroeid. Voor het laatst loopt de teler door het gewas. Morgen zal hij de eerste
hectares oogsten. De grond knerpt onder zijn schoenen. Boven de zwarte aarde steken de
koppen van de bieten bleek af. De teler trekt er een uit de grond.
Deze ene biet kan van alles worden. De teler laat de penwortel door zijn vingers gaan.
Deze punt wordt straks groene energie. Hij controleert het blad. Nu nog een
groenbemester, straks grondstof voor plantaardig eiwit dat geschikt is in
vleesvervangers of dat de plaats kan innemen van eiwit uit kippeneieren. De teler houdt
de biet in zijn handen. Hij weegt, hij draait. Hij voelt … taart, papier, shampoo,
vaatwasblokjes, kleding. Met deze biet houdt hij een kilo potentie in handen.
En deze biet gaat helemaal op; tot de laatste druppel en vezel zal hij benut worden.
Afval is er eigenlijk niet.
Zoals die biet op een zonnige septemberdag is dit boek. Je hebt het uit de grond
getrokken, houdt het in handen en ziet hoe het bol staat van mogelijkheden. Dit boek
vertelt het verhaal van de veelzijdige biet.
Dit is het boek van de biet. Beta vulgaris subsp. vulgaris var. Altissima. Ook wel bekend als suikerbiet. Maar simpelweg biet is beter. Want suiker is maar een deel van wat de biet biedt. Hij zou ook vezelbiet kunnen heten. Of pectinebiet. De biet is een veelzijdige bron van stoffen voor voedingsmiddelen en non-food. Van gebak tot marinades, van textiel tot cosmetica, van antivriesmiddel in coronavaccins tot vervanger van microplastics. Veel van wat ons omringt, wordt met bestanddelen uit bieten gemaakt of kan ervan gemaakt worden. De potentie van de biet is enorm. Dit boek geeft je een idee van wat er nu en in de toekomst gemaakt kan worden met componenten van de suikerbiet. 135 producten die we dagelijks om ons heen zien of proeven. Laat je verbazen en inspireren.
Om suiker uit suikerbieten te winnen, gaan ze – in dunne reepjes gesneden – naar de broeitroggen. Daar weken de reepjes in warm water. Volgende stap is de diffusietoren, waar de suiker daadwerkelijk uit de bietenreepjes gehaald wordt. Het snijdsel wordt geperst tot perspulp en dit is geschikt als veevoer.
Grofweg bindt een hectare suikerbieten ongeveer evenveel CO₂ als tien auto’s per jaar uitstoten. Suikerbieten benutten deze CO₂ voor de suikerproductie. Bij dit assimilatieproces maken de planten zuurstof. Een hectare suikerbieten levert meer zuurstof op dan zes hectare bos.
Telers kunnen kristalsuiker, opgelost in water, op tarwe sproeien als het gewas de kop gaat vormen. De tarwekorrel kan de suiker opnemen. Dit verbetert de kwaliteit van de eiwitten in de tarwe en daarmee de bakeigenschappen van tarwemeel.
Driekwart van de suikerbiet is water. Dit komt vrij tijdens de suikerproductie. Gezuiverd is dit prima gietwater voor de glastuinbouw. De gietwaterfabriek zorgt dat het water aan de kwaliteitseisen voldoet en slaat het op. Als de regenwaterbassins bij glastuinbouwbedrijven leeg raken, pompt de gietwaterfabriek gezuiverd proceswater op en transporteert het via leidingen naar de kassen.
Met kalk kun je organische niet-suikers uit ruwsap zuiveren tijdens de suikerproductie. Hierdoor ontstaat het bijproduct kalkmeststof: een combi van calciumcarbonaat en organische bestanddelen. Bietentelers gebruiken deze kalkmeststof op hun akkers voor pH-onderhoud en structuurverbetering.
Imkers gebruiken vaak een mengsel van kristalsuiker en water om de honing te vervangen die ze uit bijenkasten vergaren. Hier halen bijen de benodigde energie uit om aan de raat te bouwen en het broed op temperatuur te houden. Suiker is het schoonste, makkelijkste te verteren voer voor een bij.Tijdens de winter zitten de bijen op elkaar om de korf warm te houden. Om de korf warm te kunnen houden, hebben ze energie nodig. Dit krijgen ze door suikerdeeg te eten - een mengsel van poedersuiker, glucosestroop en water.
Kalk zuivert organische niet-suikers uit ruwsap. Uit dit zuiveringsproces ontstaat een mengsel van koolzure kalk en organische stoffen: een kalkmeststof. Champignontelers gebruiken dit in de dekaarde. Het houdt de toplaag langer en constanter vochtig en stimuleert de vorming van nieuwe champignons.
Bij het rooien van de bieten blijft het blad achter op het land. Dit fungeert als groenbemester. Het blad levert o.a. stikstof, fosfaat en organische stofvoorziening terug aan de bodem. Dit komt de bodemvruchtbaarheid ten goede voor vervolggewassen
Fabrikanten van likeuren en mixdrankjes voegen vloeibare suiker toe. Niet alleen voor de zoete smaak, maar ook om de smaak van de ingrediënten te versterken en beter tot hun recht te laten komen. Ook geeft suiker de dranken een voller mondgevoel.
Kook suikerbietensap, dik het in en voilà: een stroop tussen zoet, lichtbitter en friszuur in. In dit ongeraffineerde suikerbietensap zitten alle mineralen die ook in de biet zitten, onder meer ijzer. Meng het met stroop van appels voor een typisch rinse appelstroop (30 procent appel, 70 procent suikerbiet).
Een appelflap is niet af zonder decoratie van grove kristalsuiker aan de buitenkant. Ook in de vulling met appels en rozijnen zit suiker, om de zure smaak van appels wat te verzoeten.
Chocolate bars bestaan vaak uit een omhulling van chocolade, met een vulling van bijvoorbeeld nougat, noten, caramel. In de chocolade zit suiker als smaakmaker. De stropen geven de vulling zijn aangename zachte structuur en een langere houdbaarheid.
Brood blijft langer vers dankzij bietenvezels uit pulp. Bietenpulp is een natuurlijke broodverbeteraar, waarmee brood langer vocht vasthoudt. Het verrijkt brood met vezels. Ook verlaagt bietenpulp de hoeveelheid koolhydraten, oftewel, het brood bevat minder calorieën. Op een onopvallende manier, want de pulp is neutraal van kleur en smaak. En glutenvrij.
Donkerbruine brownies danken hun kleur niet alleen aan de chocolade, maar ook aan de donkere basterdsuiker. Ook de volle smaak van brownies en de typische textuur (smeuïg van binnen en knapperig van buiten) is te danken aan basterdsuiker.
Een bijzondere lekkernij zijn gesponnen suikerdraden op een stokje: suikerspin. De draden ontstaan uit warme, gesmolten suiker. In een speciale centrifuge vormt de suiker zich tot draden, die vervolgens om een stokje gedraaid worden.
Suikerderivaten zoals glucose en fructose worden gebruikt om mueslirepen bij elkaar te houden en een zoete smaak te geven. Ze hebben een neutrale kleur en zoete smaak en versterken de smaak en kauwbaarheid van de gezonde graaningrediënten. Glucose en fructose bevatten evenveel calorieën als suiker. Het aantal calorieën kan worden verminderd door andere suikerderivaten te gebruiken, zoals allulose en arabinose.
Tijdens twee stappen in het productieproces voegen champagnehuizen een zogenoemde ‘liqueur de tirage’ toe aan stille wijn. Dit is een mengsel van suiker, gist en wijn, dat zorgt voor een tweede vergisting in de fles (die zorgt voor de bubbels). Gist zet suiker om in alcohol en koolzuur.
Gemalen kristalsuiker of poedersuiker geeft een chocoladereep textuur (body). Daarnaast is de zoete smaak van chocolade te danken aan suiker; het verzacht de bittere smaak die cacao van nature heeft.
Complete kookboeken zijn er gecreëerd rond bepaalde chocopasta’s. Smaak en smeuïgheid vormen de grote aantrekkingskracht. Fabrikanten van chocopasta gebruiken gemalen kristalsuiker om de pasta te zoeten en het fijne mondgevoel te geven.
Bonbons zijn complexe kunstwerkjes met suiker in diverse functies. Chocolade dankt de zoete smaak aan kristalsuiker; het verzacht de bitterheid van cacao. Poedersuiker geeft de vulling niet alleen een zoetje, maar ook een fijn mondgevoel. Invertsuikerstroop verlengt de houdbaarheid; het remt kristallisatie.
Kristalsuiker voegt textuur en smaak toe aan crème brulée. De pudding wordt afgemaakt met een laagje gebrande kristalsuiker.
Een luchtig gebakken croissantje van croissantdeeg zou er anders uitzien zonder suiker. Kristalsuiker wordt gebruikt in het deeg. De suiker zorgt ervoor dat de croissant rijst en een mooie kleur en volle smaak krijgt.
Currypasta is een nat kruidenmengsel om curryschotels mee te bereiden. Afhankelijk van het aantal pepers erin kan de pasta milder of pittiger uitpakken. Kristalsuiker ondersteunt het pallet van smaken in de pasta.
Bij gebak vormt poedersuiker een mooi donzig ‘sneeuwlaagje’. Bij elk gebak een aantrekkelijke toevoeging, maar vooral bij wintergebak en lekkernijen voor de decemberfeestdagen, van appeltaart tot kerstbrood.
Melasse is een voedingsbodem voor onder meer bakkersgist. De gistextracten die dit oplevert, werken als smaakversterker in droge worst. Ze voegen de umami-smaak toe en kunnen zout vervangen.
Moccabruin of zuurstokroze, alle kleuren zijn mogelijk bij de glazuurlaag van een eclair of tompouce. Poedersuiker vormt de basis van de glazuurlaag. Gemengd met water en glucosestroop vormt het een mooie gladde substantie. In de vulling van banketbakkersroom zit kristalsuiker.
De karamelsmaak van fudge en het prettige mondgevoel zijn te danken aan basterdsuiker. Donkere basterdsuiker voegt kleur toe aan de fudge en zorgt voor een zoete smaak.
Een lekker stevig schuimlaagje op de ijskoffie. Dat lukt prima met proteïne uit bietenblad. Door eiwit uit bietenblad te kloppen ontstaat het schuim. Plantaardig eiwit uit bietenblad kan kippen-ei eiwit vervangen.
Natuurlijk, suiker zorgt voor een extra zoete smaak. Maar het conserveert ook. Kristalsuiker onttrekt vocht aan de vruchten, waardoor het drogestofgehalte stijgt en de jam, halvajam (half zoveel suiker als jam) of confiture (dikker dan jam en met hele vruchten) langer houdbaar is.
Suiker is een multitasker in ketchup. Het versterkt de zoete smaak van tomaat en zwakt zure elementen af. Suiker trekt vocht aan, zodat er minder beschikbaar is voor micro-organismen. Dat verlengt de houdbaarheid. Het bindt de saus en geeft ketchup een mooie glans. Cellulose uit suikerbietenpulp zorgt ervoor dat ketchup dunner wordt bij het oppompen. Zo komt het makkelijk uit de fles.
Ooit begonnen als medicijn tegen hoest en keelpijn, maar nu al decennia populair snoep in Noord-Europa. Melasse is een belangrijke smaakmaker bij de bereiding van drop en het geeft structuur. Ook zorgt het voor de bekende donkere kleur.
Poedersuiker is een belangrijk element om een macaron te laten slagen. Dit zorgt voor een egaal, niet-zanderig mondgevoel. De kristalsuiker legt samen met ei de basis voor de schuimkoekjes, zoet van smaak en met een brosse structuur.
Melasse geeft marinade een kenmerkend karakter; het zorgt voor een donkere kleur en een zoutige smaak van de marinade. Het gemarineerde vlees, zoals saté, krijgt daardoor een uitgebalanceerde umami-smaak en bakt mooi bruin; het draagt zo bij aan de maillardreactie (bruinverkleuring door bakken).
Een donkerbruin korstje tussen knapperig en stroperig in, maakt chicken wings en spareribs af. Marinades hiervoor bevatten vaak basterdsuiker. Tijdens het bereiden van het vlees karamelliseert de suiker. Dit zorgt voor een volle smaak en een mooie kleuring van het vlees.
Denk aan een Frans dorpspleintje met boulangerie en zie de stapels meringues liggen. Dit schuimkoekje bestaat uit eiwit en kristalsuiker. Plantaardig eiwit uit bietenblad vervangt eiwit uit kippenei. Tijdens het bereiden lost de suiker op en vormt samen met het eiwit een stevige en luchtige schuimmassa. Bij te weinig suiker kan de stevige en luchtige schuimmassa in elkaar zakken in de oven.
Muesli bevat soms suiker voor een zoetere smaak. Verschillende stropen hebben hun eigen smaakkarakter. In cruesli worden suikers en stropen gebruikt om de massa aan elkaar te plakken. Na drogen wordt de massa gebroken tot brokjes.
Kristalsuiker en (plantaardige) eiwitten hebben voorname functies bij het bakken van een muffin. De suiker geeft structuur en zorgt voor smaak en kleur. De plantaardige eiwitten uit bietenblad vervangen kippenei-eiwit. Eiwitten vormen tijdens het bakken een stevig netwerk, dat voor veerkracht en stevigheid zorgt.
Schenkstroop wordt gemaakt uit het sap van suikerbieten. Veel mensen eten schenkstroop op pannenkoeken. Het is ook lekker in de yoghurt of in de pap.
Bij perzik, ananas of ander fruit in blik voegen conservenfabrikanten suiker niet alleen toe voor de smaak. Suiker werkt ook conserverend. Het helpt bij onder meer fruitconserven de groei van bacteriën, schimmels en gisten voorkomen of vertragen.
De vezels uit bietenpulp zijn een goed vulmiddel voor worst. Bietenpulp voegt zo vezels toe aan het menu. Bietenpulp maakt vegetarische worst sappiger en bootst vetstukjes na. De vezels zijn neutraal van kleur en smaak en glutenvrij. Wel kunnen ze smaak, eiwitten en vloeistoffen opnemen. Die komen vrij bij het kauwen op een plakje worst.
Basterdsuiker geeft een specifieke smaak aan gerechten. Niet alleen aan zoete gerechten, maar ook aan hartige schotels. Zo krijgen ratatouille of boeuf bourguignon een karamelachtige smaak doordat basterdsuiker is toegevoegd.
Bij zuurstokken en grote lolly’s draait het niet alleen om de zoete smaak van suiker. Ook het mondgevoel is belangrijk: de brosse binnenkant in combinatie met een krokantere buitenlaag. Suiker geeft deze structuur aan de zuurstok en lolly.
Schudden voor gebruik hoeft niet. Cellulose uit suikerbietenpulp kan fungeren als een deeltjesdrager, die ervoor zorgt dat de kleine deeltjes in sladressing niet allemaal naar de bodem zakken. Kristalsuiker brengt de zoetzure smaak in balans.
Vloeibare suiker geeft salades - zoals eiersalade of tonijnsalade - smeuïgheid, smaak en textuur. De salades worden ook langer houdbaar. Vloeibare suiker verlaagt namelijk de aw-waarde (wateractiviteit). Dat betekent dat er minder vocht beschikbaar is om micro-organismen te laten groeien.
Puree van suikerbieten kan banaan of appel in smoothies vervangen als vulmiddel. Bietenpuree geeft smoothies een zachtzoete smaak en het voegt vezels toe. Daarnaast bindt de puree licht en het geeft na homogeniseren onder druk een extra rond mondgevoel.
Suiker toevoegen aan frisdrank betekent niet alleen een zoete smaak creëren. Suiker geeft ook body aan frisdrank, dat geeft een prettig mondgevoel.
In sorbetijs is suiker niet alleen een smaakmaker. De invertsuikerstroop verlaagt het vriespunt van ijs. IJssalons doen daar hun voordeel mee, want daardoor is het makkelijker schepbaar. Ook zorgt de invertsuikerstroop voor een betere structuur van het ijs.
In zoete bieren als oud bruin of rosé bier zit kristalsuiker om de smaak te ondersteunen. Maar fabrikanten voegen kristalsuiker ook toe vóór de vergisting. Hierdoor is er voldoende gistvoedsel beschikbaar voor een hoger alcoholpercentage.
Melasse geeft sojasaus het bekende ketjapkarakter. Door melasse toe te voegen krijgt de saus een uitgebalanceerde smaak (umami) en een stroperige structuur.
Wie niet van de pure smaak van thee of koffie houdt, kan de dranken zoeter maken door er een klontje of schepje kristalsuiker aan toe te voegen.
Het is een vaardigheid, stroopwafels bakken. Kristalsuiker in het deeg geeft de ultradunne koek structuur en kleur. De stroop ertussen zorgt voor de karakteristieke smaak én houdbaarheid. Deze stroop bestaat uit diverse componenten, zoals suikerstroop, glucosestroop en invertsuikerstroop.
Gistextract is een smaakstof, verkregen uit bijvoorbeeld bakkersgist. Dit bakkersgist groeit op melasse. Gistextracten werken als smaakversterker, ze geven voedingsmiddelen als taco’s de umami-smaak. Levensmiddelenbedrijven kunnen het bijvoorbeeld gebruiken om producten met minder zout te produceren.
Cellulose uit bietenpulp kan weerstand bieden tegen de zwaartekracht. Het zorgt ervoor dat de deeltjes in de soep niet allemaal naar de bodem zakken. Kristalsuiker versterkt de zoete smaaktonen van tomaat en zwakt de zure smaaktonen af. Dat maakt de soep in zijn geheel mooier in balans.
Bietenblad bevat proteïne. Eiwit met zo’n hoogwaardige kwaliteit dat het in plaats van kippenei-eiwit kan worden gebruikt. In een vegetarische burger vervangen de eiwitten uit bietenblad het kippenei-eiwit dat gewoonlijk de ingrediënten in een burger bindt.
Het valt niet mee om vegan mayonaise een zijdezachte gladde textuur te geven. Maar met pectine uit bieten lukt dit. Pectine wordt toegevoegd om de emulsie van olie en water te stabiliseren en lang stabiel te houden (goede houdbaarheid). Cellulose vanuit suikerbietenpulp kan tot dertig procent van het vet vervangen.
Grove stukjes suiker, liefst een tikje gesmolten, geven een Luikse wafel het karakteristieke mondgevoel en smaak. Deze stukjes zijn parelsuikers. Kristalsuiker wordt ook gebruikt in een Luikse wafel, om het wafeldeeg een zoete smaak te geven.
Verschillende suikersoorten maken van een bruidstaart een feestelijk pièce de résistance. Kristalsuiker geeft de cake smaak en structuur. Poedersuiker zorgt voor een fijn mondgevoel in het glazuur. De invertsuikerstroop in marsepein voorkomt kristallisatie en houdt het langer zacht.
Kristalsuiker is multifunctioneel bij snoep als winegums en gummiebeertjes. Het zorgt voor het volume van de snoepjes (bulking) en geeft ze de zoete smaak. Ook zorgt suiker voor een langere houdbaarheid.
Melasse is een grondstof bij de gistbereiding. Onder de juiste omstandigheden gaan de aanwezige suikers in de melasse gisten. Vervolgens wordt deze gist gedroogd en verwerkt tot instantgist.
Yoghurtdrink krijgt dankzij kristalsuiker een zoete smaak. Het toevoegen van kristalsuiker zorgt ook voor een voller mondgevoel.
Micro-organismen die antibiotica produceren, doen hun werk goed op een voedingsbodem van melasse. Zo draagt melasse bij aan de bestrijding van ziekteverwekkers.
De stoffen die roos tegengaan, zijn kleine deeltjes. Cellulose uit suikerbietenpulp is drager van die deeltjes. Het zorgt ervoor dat ze goed gemengd blijven met alle andere ingrediënten. Een duurzaam alternatief voor microplastics, die doorgaans shampoos structureren.
Waar nieuwe cellen ontstaan, ruimt het lichaam dode cellen op. Daarom werkt galactaarzuur zo goed in crèmes voor huidverzorging. Galactaarzuur stimuleert specifiek celvernieuwing.
Billendoekjes moeten zacht zijn en goed schoonmaken. Uit kristalsuiker kunnen glycolen gemaakt worden en die vormen een belangrijke plantaardige bouwsteen voor polyester. Hierdoor is minder olie nodig om polyester te maken.
Badderen in een lekkere dikke laag schuim en met een verzorgde huid uit bad komen. Dat is de verwachting van badschuim. Betaïne zorgt voor allebei. Het veroorzaakt schuimvorming. En de huid verdraagt betaïne goed, het laat bovendien een beschermend laagje op de huid achter.
Een schone en zachte huid, natuurlijke teint en minder veroudering. Dat is het resultaat van zachtjes scrubben met kristalsuiker. De korrels verwijderen op een natuurlijke manier de bovenste huidlaag. Suiker neemt vocht op, geeft een zoete geur en verzorgt de huid.
Betaïne zit in veel producten voor persoonlijke verzorging vanwege de veelzijdigheid. In concealer heeft betaïne een vochtregulerende werking. Door betaïne toe te voegen sluit de crème de huid niet af, maar laat hem ademen.
In het medicijnkastje van veel gezinnen hoort een fles hoestdrank bij de standaardinventaris. De ingrediënten van hoestdrank hebben vaak een bittere smaak. Daarom gebruiken hoestdrankfabrikanten kristalsuiker of vloeibare suiker om die bitterheid te maskeren.
Kristalsuiker werkt als antivriesmiddel in vaccins, ook in bepaalde typen coronavaccins. Deze vaccins worden bewaard bij temperaturen onder nul. Kristalsuiker (sucrose) verhindert dat grote ijskristallen ontstaan bij het invriezen van het vaccin. Dat is nodig omdat die kristallen de lipide nanodeeltjes in het ingevroren vaccin kunnen beschadigen.
Flesjes desinfecterende handgel zijn standaard geworden in veel handtassen, handschoenenkastjes en op alle locaties waar publiek binnenkomt. Van bio-ethanol uit diksap en dunsap wordt alcohol gemaakt, dat hoofdbestanddeel is van deze desinfecterende gels.
Bruistabletten met vitamines bevatten vaak gistextract. Bewerkt gistextract is een erg goede bron van eiwitten, vitaminen en mineralen om te gebruiken in voedingssupplementen. Melasse is de voedingsbodem waarop de gist gedijt.
Betaïne is een veelzijdig ingrediënt. In conditioner maakt de stof de haren glad. In veel verzorgende producten zit betaïne, omdat aan deze stof veel goede eigenschappen worden toegekend: betaïne zorgt voor mild schuim, brengt vocht in, vult rimpels, ondersteunt de natuurlijke bescherming van de huid. En maakt haren dus soepel en glad.
Afhankelijk van de verschillende ingrediënten in een product, komen de diverse goede eigenschappen die aan betaïne worden toegeschreven meer of minder naar voren. Voor de tere huid onder de ogen werkt betaïne tegen zwelling en heeft het een kalmerende en hydraterende werking.
Korreltjes fijne kristalsuiker zijn een natuurlijke, delicate scrub om losse velletjes van de lippen te verwijderen en ruwe plekken te verminderen. Ook helpt scrubben met de fijne korreltjes om de lippen te hydrateren.
Zuigtabletten kunnen helpen tegen keelpijn of tegen hoesten (ze lossen slijm op). Maar de werkzame stoffen smaken vaak bitter. Daarom gebruiken producenten van zuigtabletten kristalsuiker of invertsuiker om de onaangename smaak van de ingrediënten te maskeren.
Een gladde laag om beter te kunnen slikken. Een zoete toevoeging om de smaak van het werkzame deel van medicijnen te maskeren. Pillen coaten met suiker maakt medicijnen innemen comfortabeler. Het molecuul galactaarzuur uit bietenpulp zorgt voor soepel transport. Het brengt biomedische moleculen via de maag en de bloedbaan op de plaats waar deze hun werk kunnen doen: hoofdpijn bestrijden.
Betaïne in hydraterende gezichtscreme geldt als een natuurlijk vochtregulerend middel. Het reduceert fijne rimpels en beschermt de huid tegen irritaties. De cellulose uit suikerbietenpulp zorgt dat de ingrediënten in de crème goed mengen, waardoor die prettig smeerbaar is en snel intrekt.
Cellulose uit suikerbietenpulp zorgt ervoor dat oliedeeltjes in nachtcrème verspreid blijven. Zo ontstaat er geen laagje olie op de crème. Goed gemengde ingrediënten maken de crème prettiger in het gebruik; de crème smeert beter uit en trekt goed in. En dat zonder microplastics.
Betaïne uit suikerbieten is een erg geschikt ingrediënt in sportvoeding en voedingssupplementen. Het heeft een positief effect op de afbraak van homocysteïne, waarvan een overschot ongunstig is voor hart en bloedvaten. Betaïne helpt fysieke prestaties te verbeteren; het geeft de kracht en het uithoudingsvermogen van spieren een impuls.
Vrouwen rekenen erop dat maandverband goed bloed opneemt, niet doorlekt en zacht is voor de huid. Daarom bestaat maandverband uit een aantal laagjes, elk met een eigen functie. In al die laagjes komt polyester voor, gemaakt van olie. Deze tradiotionele polyester is te vervangen door een duurzamer alternatief. Uit kristalsuiker kunnen glycolen gemaakt worden en die vormen een belangrijke plantaardige bouwsteen voor polyester. Hierdoor is minder olie nodig om polyester te maken.
Shampoo is makkelijk te gebruiken dankzij de cellulose uit suikerbietenpulp. Het zorgt ervoor dat alle ingrediënten goed gemengd blijven en dat de shampoo makkelijk uit de verpakking komt. En dat op een duurzame manier, want door het gebruik van cellulose zijn er geen microplastics meer nodig.
Dankzij cellulose uit suikerbietenpulp, komt douchegel makkelijk uit de fles en is het zonder moeite aan te brengen. Als structurant mengt de cellulose verschillende ingrediënten als water, geurstoffen en schuimers. Een duurzame en gezonde oplossing, want dit vervangt microplastics.
Ontharen met suiker is zacht, veilig, effectief en natuurlijk. Suiker plakt. Strips met een pasta van suiker, water en citroensap nemen alle haartjes mee als ze van de huid getrokken worden. Harsen met suiker werkt op elk lichaamsdeel.
De vaste deeltjes die zonnebrandcrème de beschermingsfactor (SPF) geven, pigment voor een witte kleur en water en olie in zonnebrandcrème mengen niet goed. Cellulose uit suikerbietenpulp zorgt voor stabiliteit van de formulering en ook voor goede doseereigenschappen. Het zorgt dat alle ingrediënten goed gemengd blijven. Zo krijg je een egale samenstelling die makkelijk uitsmeert. Microplastics zijn zo overbodig .
Kristalsuiker zorgt voor bulking, langere houdbaarheid van vitaminegummies en het zorgt voor een zoetere smaak. In sportgummies heeft de suiker nóg een functie: de glycogeenvoorraad aanvullen. Glycogeen is de opgeslagen glucose in lever en spieren. Een hogere voorraad levert snel energie tijdens het sporten.
Pasta van poedersuiker met isobethadinegel wordt gebruikt in de wondzorg. De gel ontsmet, maar is eigenlijk alleen nodig om de suiker in de wond te laten kleven. Poedersuiker op zich is namelijk een effectief middel om bacteriën te doden. Suikerpasta is daarnaast goedkoop en de wond sluit zich meestal zonder littekenvorming. Bovendien is de huid na genezing minder kwetsbaar.
Badkuipen bestaan vaak uit composiet. Dat materiaal is opgebouwd uit verschillende componenten, vaak kunststof versterkt met vezels. Dit sterke materiaal kan in vormen gegoten worden. De bindende stof, de matrix, kan kunststof zijn, gemaakt van onder meer plantaardige glycolen uit kristalsuiker. Deze glycolen vervangen een gedeelte van het op aardolie gebaseerde component van polyester.
Als je de badkamer poetst, wil je niet dat het schoonmaakmiddel gelijk van de tegels druipt. Een honderd procent natuurlijk product uit suikerbietenpulp, cellulose, voorkomt dat. Het zorgt voor een goede hechting van het reinigingsmiddel aan de ondergrond, zodat het niet van de muur afloopt (vertical cling).
Het Bright Beet Boek dat je nu in je handen hebt is een voorbeeld van een van de producten die kan ontstaan met componenten van de biet. Het boek is namelijk gedrukt op papier gemaakt met bietenvezels. Hierdoor kent het papier een beduidend lagere milieuafdruk. Dit gebeurt op meerdere vlakken: van verlaging van CO₂-uitstoot en fijnstofvorming tot minder benodigde landbouwgrond. Ook zijn er door de lokale teelt minder transportbewegingen nodig.
Voor autostoelen kan een bekleding uit polyester en polyurethaan suede vervangen. Dankzij de uiterst dunne vezels voelt de bekleding fluweelzacht aan. De stof is slijtvast en gemakkelijk te reinigen. Glycolen uit kristalsuiker vormen een belangrijke plantaardige component om de polyester voor deze bekleding te maken. Ook is kristalsuiker een katalysator in het chemische proces om polyurethaan te maken.
De grondstof voor citroenzuur is melasse. Door fermentatie van de melasse ontstaat citraat. Door aan het citraat zuren als zwavelzuur toe te voegen ontstaat citroenzuur. Dit zuur zit in veel schoonmaakmiddelen. Het doodt namelijk bacteriën en schimmels. Prima spul dus om mee te reinigen en te desinfecteren.
Van gesmolten polyester kan garen worden gemaakt voor kleding. De basis voor gesmolten polyester is nu aardolie. De glycolen in polyester kunnen echter ook heel duurzaam uit kristalsuiker worden gevormd. Deze polyester vervangt de volledig op olie gebaseerde polyester. Dat maakt kleding een stukje duurzamer.
Van wat achterblijft na het wassen van bieten kan biogas worden gemaakt. Van afgebroken bietenpuntjes bijvoorbeeld en van suikers die in het waswater zijn opgelost. Het biogas gaat na opwerking als groen gas het openbare net op. Zo kan er dus een eitje worden gebakken op groen 'bietengas'.
Met hulpstoffen uit suikerbietenpulp worden tabletten van onthardingszout gemaakt. Onthardingstabletten gaan calcium in het water te lijf en maken het zo zachter. Zacht water verlengt de levensduur van apparaten en machines die met water in aanraking komen, zoals vaatwassers en wasmachines, zowel in de industrie als bij particulieren.
Uit pulp kan een biopolymeer (cellulose) worden gehaald. Dat is een natuurlijk verdikkingsmiddel. Dit biopolymeer zorgt ervoor dat afwasmiddel makkelijk te doseren is en het zorgt voor de stabiliteit. Het is ook drager voor de pearlizing agent. Met de paarlmoeren glans die hiermee ontstaat, ziet het product er aantrekkelijker uit.
Hoe pers je vaatwastabletten, hoe maak je ze stabiel én lossen ze op het juiste moment op, hoe stroomt poeder? Belangrijke aspecten bij het produceren en gebruiken van vaatwastabletten. Een multifunctionele hulpstof uit bietenpulp speelt een rol bij veel van deze aspecten. Omdat deze stof wordt gemaakt uit suikerbietenpulp is hij honderd procent natuurlijk en biologisch afbreekbaar.
Het is de bedoeling dat honden- en kattenbrokken in de verpakking niet uit elkaar vallen. Fabrikanten van honden- en kattenvoer gebruiken melasse als bind- of plakmiddel om de verschillende componenten van de brokjes aan elkaar te binden.
Cellulose uit bietenpulp, fungeert als structurant in wasverzachter. Een structurant zorgt er bijvoorbeeld voor dat parfumbolletjes goed verdeeld blijven over de wasverzachter. De cellulose vervangt de microplastics die gewoonlijk deze rol hebben. Dat wast een stuk duurzamer, zo zonder microplastics.
Kristalsuiker werkt in het chemische proces om polyurethaan te maken als katalysator. Uit polyurethaan wordt bijvoorbeeld polyetherschuim gemaakt. Dit zie je veel terug in bijvoorbeeld kindermatrasjes of loungebanken.
Afgebroken bietenpuntjes en suikers in het waswater; alles wat achterblijft na het wassen van bieten kan worden omgezet in biogas. Via het openbare gasnet gaat dit naar woningen. Heel wat huizen worden verwarmd met dit groene 'bietengas'.
Een leren jas, tas, schoenen, bank, alles wordt mooier dankzij pectine uit biet. De pectine zorgt voor een goede penetratie van kleurstof in leer. Een extra voordeel: pectine versterkt de intensiteit van de kleur. Zo is er minder kleurstof nodig voor hetzelfde effect.
Een schuurmiddel bevat vaste deeltjes die niet naar de bodem van de fles moeten zakken. Cellulose uit suikerbietenpulp, die werkt als een verdikkingsmiddel, zorgt voor een egale structuur, met goed verdeelde korrels. Én je kunt het schuurmiddel hierdoor makkelijker afspoelen. Lekker duurzaam; microplastics zijn niet meer nodig.
In vloeibare wasmiddelen zitten stoffen die met elkaar conflicteren. Inkapselen (encapsuleren) is een manier om te voorkomen dat ze op elkaar reageren. Dat gebeurt bijvoorbeeld met parfum. Een biopolymeer (cellulose) uit bietenpulp is drager van deze ‘encaps’, zorgt voor stabiliteit en voor goede doseereigenschappen.
Glycolen uit kristalsuiker zijn een belangrijke plantaardige bouwsteen voor polyester. Polyester textielvezels zijn uitstekend geschikt voor vitrage. Deze textiel is namelijk enorm sterk en vorm- en kleurvast; de stof krimpt nauwelijks. De stof absorbeert niets, daarom is polyester anti-allergeen en makkelijk schoon te houden met weinig water en wasmiddel. Wel zo milieuvriendelijk.
Wat zit er in een zakje snijbloemenvoedsel? Juist: kristalsuiker (onder meer). Ook jonge planten, die nog weinig suikers produceren door fotosynthese, kunnen profiteren van de koolstof in suiker. Slimme tuinders gebruiken suikerwater om de bloei van tuinplanten te bevorderen. Wel met mate, te veel is schadelijk voor de plant.
Bietenpulp kan verse vezels of gerecycled papier vervangen bij compression moulding, een combinatie van persen en gieten in een mal. De keuze voor de mix bepaalt hoe sterk de vorm wordt en wat de toepassing zal zijn. Eierdozen bijvoorbeeld, of plantenpotjes of drinkbekers. Al die producten zijn biologisch afbreekbaar.
Polymelkzuur is een bioplastic dat van suiker wordt gemaakt. Door suiker uit bijvoorbeeld suikerbieten of maïs te laten gisten, ontstaan melkzuurmoleculen, bouwblokken voor polymelkzuur. De benaming voor dit type plastic is PLA. Hier kan bijvoorbeeld servies van gemaakt worden. Servies van PLA kan gewoon in de magnetron en de vaatwasser. De herkomst - uit planten in plaats van aardolie - is beter voor het milieu. En PLA is beter afbreekbaar dan het traditionele plastic.
Bij regenkleding speelt kristalsuiker een dubbelrol. Glycolen uit kristalsuiker zijn een van de grondstoffen voor de polyester textielvezel waarvan regenkleding is gemaakt. Is de regenkleding gecoat met polyurethaan? Kristalsuiker werkt als katalysator in het chemische proces om polyurethaan te maken.
Schoenveters bestaan uit dunne, maar sterke vezels. Kruislings gevlochten, zodat de veters sterk en veerkrachtig zijn. In veters moet rek zitten, dan zijn ze beter te strikken en zit de schoen beter. Veel veters zijn van polyesterkatoen. Polyester gemaakt met glycolen uit kristalsuiker is duurzamer dan polyester volledig op oliebasis.
Polyester gemaakt met glycolen uit kristalsuiker is duurzamer dan polyester op oliebasis. Polyester textiel is bij uitstek geschikt voor sportkleding. De kromme vezel zorgt voor goede veerkracht. De stof is licht, vorm- en kleurvast, glad, duurzaam en resistent tegen zweet.
Uit kristalsuiker kunnen glycolen gemaakt worden, een belangrijke plantaardige bouwsteen voor polyester. Deze polyester wordt gebruikt in sportschoenen. In de buitenlaag combineren fabrikanten het vaak met andere stoffen, maar de voering is meestal gemaakt van honderd procent polyester.
Bikini’s en zwembroeken bestaan uit verschillende vezels, waaronder polyester textielvezel. De stoffen met polyester zijn sterk, glad en soepel. Polyester met glycolen uit kristalsuiker kan gebruikt worden in plaats van polyester dat puur is gemaakt uit olie. Een stukje duurzamer.
Egale kleur, goede dekking, weinig geknoei. Dat is het doel van iedereen die een muur saust. Cellulose uit bietenpulp helpt schilders. In de pot voorkomt het als structurant dat pigmentdeeltjes naar de bodem zakken. Op de roller vermindert het spetteren bij het rollen én zorgt het voor een gelijkere laagdikte.
Galactaarzuur kan metalen op een natuurlijke manier beschermen tegen roest. Een duurzaam alternatief in de wereld van anti-corrosiemiddelen, die veelal een slecht imago hebben. Veel andere middelen tegen corrosie kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid.
Glycolen gemaakt uit kristalsuiker verlagen het vriespunt van water. Ze voorkomen zo ijsvorming. Dat werkt niet alleen bij antivries in bijvoorbeeld auto’s. Antivries met glycolen uit kristalsuiker gebruiken onderhoudsdiensten ook om vliegtuigen te ‘de-icen’, dus om ijs van het toestel te verwijderen voor het opstijgen.
Suikerbieten bestaan voor driekwart uit water. Dat water komt vrij tijdens de verwerking van bieten. Een deel van dit water wordt opnieuw gebruikt in het washuis, om een nieuwe lading bieten grondig te reinigen en aanhangende bietengrond te verwijderen als ze binnenkomen.
Bio-ethanol wordt het hele jaar door gemaakt van diksap, tijdens de bietencampagne wordt het ook gemaakt van dunsap en soms van melasse. Bio-ethanol is grondstof voor biobrandstoffen en voor de chemische industrie. Het is een milieuvriendelijk alternatief voor fossiele olieproducten. Voertuigen die op bio-ethanol rijden, stoten minder CO2 uit dan auto’s op benzine.
Als oppervlaktewater vervuild is met olie, kunnen hulpstoffen uit bietenpulp een rol spelen bij het opruimen. Olie hecht zich hieraan en samen valt het makkelijker uit het water te halen dan olie alleen. Zo blijven meren en zeeën schoner, met gebruik van een duurzaam, plantaardig middel.
Windmolenwieken bestaan uit composiet, dat hoge trek- en schuifkrachten aan kan. Composiet bestaat uit verschillende componenten, vaak vezelversterkte kunststoffen. Een niet-giftige, plantaardige component voor windmolenwieken is monopropyleen glycol, gemaakt uit kristalsuiker.
Crosslinken versterkt coatings, door verbanden te leggen tussen de componenten. Galactaarzuur uit bietenpulp kan zo veranderd worden dat het werkt als crosslinker in natuurlijke coatings. Denk aan een coating die de binnenkant van een blikje frisdrank of groente beschermt tegen roest of scheuren.
Een auto laten rijden kan op brandstof uit bieten. De naam van de brandstof vertelt hoeveel bio-ethanol is bijgemengd: in E10-benzine zit maximaal tien procent bio-ethanol, in E5 nul tot vijf procent. In Zuid-Amerika rijden auto’s met ‘flex fuel’-motoren zelfs op pure bio-ethanol (E100). Bio-ethanol ontstaat door fermentatie van suiker, maïs of tarwe. Deze alcohol is een vorm van hernieuwbare energie.
Uit restmateriaal van bieten (zoals afgebroken bietenpuntjes) en de nog aanwezige suikers in het waswater wordt biogas gemaakt (CNG). Dit groene gas is prima brandstof voor voertuigen. Hierop rijden bijvoorbeeld bulkwagens die suiker naar de eindbestemming brengen.
Afgebroken bietenpuntjes en ander restmateriaal van bieten plus de suikers uit waswater; al deze reststoffen worden verzameld om biogas van te maken. Suikerfabrieken gebruiken dit groene gas bij stoomproductie. Hiermee besparen ze zo’n tien procent aardgas per jaar
Bij een thermisch zonnepaneel verwarmt de zon een vloeistof die door het zonnepaneel stroomt. Die vloeistof voorziet een woning van warm water. Glycolen in deze vloeistof, gemaakt uit kristalsuiker, hebben als eigenschap dat ze de warmte goed geleiden.
Composietmateriaal bestaat uit verschillende componenten, vaak kunststof versterkt met vezels. Composiet is sterk. De vezels vangen trekkrachten op. Het materiaal ertussen (de matrix) kan drukkrachten en schuifspanningen goed aan. Polyester van onder meer plantaardige glycolen uit kristalsuiker is een goede matrix voor composiet waarvan reddingsboten zijn gemaakt. Deze glycolen uit kristalsuiker zijn een belangrijke plantaardige bouwsteen voor polyester, duurzamer dan de volledig uit olie geproduceerde polyester.
Een team van TU Eindhoven heeft een volledig circulaire auto ontwikkeld. Het chassis en het interieur zijn van bijzonder sterke sandwichpanelen, gemaakt van bioplastic uit suiker en vlasvezel. Biologisch, uiterst licht en sterk genoeg. De productie vergt zes keer minder energie als aluminium of carbon, de gebruikelijke lichtgewicht materialen in de auto-industrie.
Zonder micro-organismen als gisten of functionele bacteriën als melkzuurbacteriën hadden we geen voedsel of dranken als brood, yoghurt en bier. Die micro-organismen hebben voeding nodig om te kunnen groeien. Het suikerrijke melasse is daar heel geschikt voor.
De vezels uit de bietenpulp vormen een grondstof voor de productie van papier. De duurzame vezels vervangen twintig procent van de houtvezel. De milieuafdruk van het papier is hiermee een stuk lager. Het papier is zo stevig dat er tassen van gemaakt kunnen worden.
De meeste plastic statiegeldflessen zijn PET-flessen. Voor deze flessen zijn glycolen nodig, die nu nog gemaakt worden uit fossiele olie. PET-flessen kun je recyclen, maar helaas niet oneindig. Er is dus steeds nieuw plastic nodig. Glycolen kunnen uit kristalsuiker worden gemaakt. Ook recyclebaar én plantbased. Dubbel zo goed dus.
Papier gemaakt van suikerbietenpulp is te herkennen aan de kleine puntjes in het papier, de kurkdeeltjes van de schil van de biet. Heel geschikt voor uitgevers die een zichtbaar duurzame uitstraling zoeken en met een herkenbaar duurzame grondstof willen werken voor hun drukwerk.
Aan de bieten die naar de suikerfabriek komen, zit nog een beetje grond (tarra). Dit wordt van de bieten gewassen en opgeslagen. De grond is geschikt om landbouwgrond, kassen, bedrijventerreinen, wegen, dijken, geluidswallen of bijvoorbeeld golfbanen mee op te hogen of aan te leggen.
Wel zo prettig, bietenpulp gebruiken om papier van te maken. Het is circulair en mag in contact komen met voedsel. Beet meets beet: voor suikerverpakkingen wordt het al toegepast. Andere voedingsmiddelen volgen. Duurzame bietenpulpvezel vervangt twintig procent van de houtvezel.
Een duurzaam tafelblad, dat kan. Met een toplaag van organisch materiaal. Het geeft tafels ook gelijk een duurzaam uiterlijk. Ook voor vloeren, deuren, wandpanelen en kasten is het heel geschikt. Zo'n toplaag kan bestaan uit bietenpulp verlijmd met bindmiddel uit aardappelzetmeel, of met plantaardige hars. Niet alleen het uiterlijk, ook de productie is duurzaam; zonder schadelijke dampen en oplosmiddelen. Deze toplaag is biologisch afbreekbaar.
Het verhaal van de biet is ook een toekomstverhaal. Een opgewekt toekomstverhaal.
Het is een antwoord op de roep om duurzame, fossielvrije grondstoffen. Een antwoord
op de nijpende behoefte om de wereldbevolking te voeden zonder de aarde uit te
putten. Een antwoord op de prangende vraag hoe verspilling tegen te gaan en stoffen
opnieuw te gebruiken.
Onderzoek naar innovatieve manieren om componenten van de suikerbiet te benutten en
de ontwikkeling van nieuwe, afwijkende praktische toepassingen zijn in een
stroomversnelling geraakt. Het resultaat is zo veelbelovend en veelomvattend dat het
eind nog lang niet in zicht is. Een nieuw boek, dubbel zo dik, kan over een paar
jaar zo wéér gevuld worden.
De suikerbiet is in al zijn veelzijdigheid deel van de innovatieve oplossing voor
een duurzame toekomst. Een plantaardige, circulaire held.
AUTEUR:
Cosun Beet Company in
samenwerking met Imagro
CONCEPT & REALISATIE:
Iris Manniën-Vervaart,
Kim van der Vorst,
Cosun Beet Company
Roger Engelberts,
Marèl Vermeer-Scheenloop, Imagro
VORMGEVING EN LAYOUT:
Mike Otten en Patricia Derks, Imagro
FOTOGRAFIE:
Suzie Geenen, Imagro
Cosun Beet Company
Shutterstock
TEXT & REDACTIE:
Iris Manniën-Vervaart,
Kim van der Vorst,
Cosun Beet Company
Marèl Vermeer-Scheenloop, Imagro
Corianne Roza, Rozatekst
DRUK:
Eerste druk, oktober 2021
Uitgevoerd door NPN Drukkers
BIETENPAPIER:
Het binnenwerk van dit boek is gedrukt
op Crown Native bietenpapier.
Geproduceerd door Crown van Gelder.
Een speciale dank aan iedereen die
heeft bijgedragen aan de totstandkoming
van dit boek, met in het bijzonder
medewerkers van Cosun Beet Company,
Cosun Beet Company - Biobased Experts en
Cosun innovation center.
ISBN: 978909035083